“กรุพระเครื่อง เมืองคนแกร่ง ศิลาแลงใหญ่ กล้วยไข่หวาน น้ำมันลานกระบือ เลื่องลือมรดกโลก”
มรดกโลกที่กล่าวถึงในคำขวัญประจำจังหวัดกำแพงเพชรนั้น คืออุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ที่ได้รับการยกระดับขึ้นเป็นมรดกโลกเมื่อปี 2534 พร้อมกับอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย และอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร มีโบราณสถานที่น่าสนใจอยู่มากมายหลายแห่ง แบ่งได้เป็นในเขตเมืองกำแพงเพชร และนอกเขตเมืองกำแพงเพชร สำหรับโบราณสถานในเขตเมืองกำแพงเพชรยังแยกได้เป็นโบราณสถานฝั่งตะวันออก และโบราณสถานฝั่งตะวันตกซึ่งจะกล่าวถึงรายละเอียดต่อไป

     ทีมงานท่องเที่ยวดอทคอมของเราได้เดินทางมาถึงยังจังหวัดกำแพงเพชรมีจุดมุ่งหมายมาที่อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ที่อยู่ใกล้กับศาลเจ้าพ่อหลักเมืองกำแพงเพชร จึงได้แวะเคารพสักการะเพื่อเป็นสิริมงคลสำหรับการเดินทาง แต่ระหว่างการไหว้ศาลฯอยู่นั้น ได้ยินเสียงแตรรถบ่อยมาก ตอนแรกเข้าใจกันว่าโค้งบริเวณศาลฯมีอุบัติเหตุบ่อยจึงต้องบีบแตรเพื่อเตือนกัน แต่ก็ไม่แน่ใจเลยสอบถามกับคนในพื้นที่ได้ความว่า คนที่กำลังขับรถนั้นไม่สามารถยกมือขึ้นทำความเคารพเจ้าพ่อหลักเมืองได้ การบีบแตรรถเป็นเสมือนหนึ่งการแสดงความเคารพต่อเจ้าพ่อหลักเมือง จึงทำให้ได้ยินเสียงแตรรถตลอดเวลา ดังนั้นถ้านักท่องเที่ยวท่านใดแวะไปเที่ยวแถวอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชรแล้วได้ยินเสียงแตรรถ ตอนนี้คงไม่แปลกใจแน่นอน เมื่อกราบขอพรเจ้าพ่อหลักเมืองเรียบร้อยทีมงานของเราก็มุ่งตรงเข้าสู่อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชรได้เลย

โบราณสถานที่น่าสนใจภายในประวัติศาสตร์กำแพงเพชร มีดังนี้

โบราณสถานฝั่งตะวันออกของแม่น้ำปิงในเขตกำแพงเมือง เป็นที่ตั้งของเมืองกำแพงเพชร ลักษณะโบราณสถานมักก่อสร้างจากศิลาแลงขนาดใหญ่ ภายในมีสถานที่น่าสนใจดังนี้

วัดพระแก้ว เป็นวัดที่มีความสำคัญต่อเมืองกำแพงเพชรเทียบได้กับวัดมหาธาตุของเมืองสุโขทัย และวัดพระศรีสรรเพชญ์ของเมืองอยุธยา เจดีย์ประธานของวัดมีสิงห์ล้อมรอบ ส่วนเจดีย์กลมฐานเป็นช้างล้อมรอบ ภายในวัดคงมีส่วนที่เห็นได้ว่าเคยเป็นวิหาร พระอุโบสถ และเจดีย์รายต่าง ๆ อยู่

วัดพระธาตุ ฐานเจดีย์องค์ประธานลักษณะเป็นสี่เหลี่ยม เชื่อมต่อกับพระวิหารด้วยระเบียงคด ตัววัดล้อมรอบด้วยกำแพงแก้ว ทั้งสองข้างของวิหารมีเจดีย์รายตั้งอยู่เคียงข้าง

สระมน สระรูปสี่เหลี่ยมรอบสระมีคันดินทำเป็นคูน้ำล้อมรอบ กว้างประมาณ 16 เมตร จากการขุดค้นที่บริเวณนี้พบโบราณวัตถุพวกเครื่องมือ เครื่องใช้ และเครื่องประดับ

ศาลเจ้าพ่อหลักเมืองกำแพงเพชรที่ชาวบ้านเคารพนับถือ และลิเกแก้บน

พระพุทธรูปองค์ใหญ่ในวัดพระแก้ว

อีกหนึ่งมุมมองในวัดพระแก้ว (รูป 1-2) และวัดพระธาตุ (รูปที่3)

เจดีย์วัดพระธาตุ กำแพงแก้ววัดพระแก้ว พระพุทธรูปวัดพระแก้ว และทางขึ้นเจดีย์วัดช้างรอบ ตามลำดับ

     สำรวจฝั่งตะวันออกแล้ว ทีมงานก็ย้ายพื้นที่ไปทางโบราณสถานฝั่งตะวันตกของแม่น้ำปิงในเขตกำแพงเมือง เป็นที่ตั้งของเมืองนครชุม วัสดุก่อสร้างจะเป็นจำพวกอิฐขนาดเล็ก สถานที่น่าสนใจมีดังนี้

วัดพระบรมธาตุ ตั้งอยู่กลางเมืองนครชุม เดิมเป็นเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ 3 องค์ ตั้งอยู่บนฐานเดียวกัน ต่อมาถูกปฏิสังขรณ์โดยพ่อค้าชาวกะเหรี่ยง เจดีย์จึงเปลี่ยนไปเป็นแบบพม่า

วัดซุ้มกอ วัดขนาดเล็กที่มีชื่อเสียงเคยขุดพบกรุพระเครื่อง “ซุ้มกอ” เจดีย์ประธานภายในวัดเป็นเจดีย์ฐานแปดเหลี่ยมทรงลังกา

วัดพระบรมธาตุเจดียาราม เดิมสันนิษฐานว่าเจดีย์ภายในวัดเป็นศิลปะสุโขทัยทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ แต่ได้รับการบูรณะจากเศรษฐีชาวพม่า เจดีย์จึงกลายเป็นศิลปะแบบพม่า ภายในพระอุโบสถ มีพระพุทธรูปสัมฤทธิ์สมัยสุโขทัย และอยุธยา

กำแพงป้อมทุ่งเศรษฐี ตั้งอยู่ริมถนนพหลโยธินก่อนถึงตัวเมืองกำแพงเพชร เป็นป้อมปราการก่อสร้างจากศิลาแลง มีประตูเข้าป้อมสี่ด้าน (แต่เวลาเปิดให้เข้าชมเปิดไว้ด้านเดียว) ภายในป้อมเป็นทุ่งหญ้ามีกว้างขวาง ตัวฐานป้อมใต้เชิงเทินเป็นเส้นทางเดินติดต่อถึงกันได้

นอกจากนั้นยังมีโบราณสถานอื่น ๆ เช่น วัดพระบรมธาตุเจดียาราม วัดเจดีย์กลางทุ่ง และวัดหนองพิกุลอีกด้วย

     โบราณสถานส่วนสุดท้ายของอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร คือ โบราณสถานนอกเขตกำแพงเมืองหรือเรียกว่าเขตอรัญญิก

วัดพระนอน มีกำแพงศิลาแลงล้อมรอบวัดทั้งสี่ด้าน ฐานและเสาก่อด้วยศิลาแลงเช่นกัน ลักษณะที่ยังคงมองเห็นเป็นโบสถ์ขนาดใหญ่ด้านหน้า ด้านหลังเป็นวิหารพระนอนภายในประดิษฐานพระนอน ตัวพระวิหารก่อสร้างด้วยเสาศิลาแลงขนาดใหญ่ ยังคงหลงเหลือประติมากรรมให้เห็นได้บ้าง จำพวกใบเสมาลายเทพพนม

วัดพระสี่อิริยาบถ จุดเด่นของวัดอยู่ที่มณฑปจตุรมุข แต่ละทิศจะประดิษฐานพระพุทธรูปปาง 4 ทิศ 4 ปาง เดิน นั่ง ยืน นอน ปัจจุบันทรุดโทรมลงไปมาก จนพระพุทธรูปคงเหลือเพียงซากปรักหักพังให้เดาว่าเป็นพระปางอะไร แต่ที่ยังคงเห็นได้สมบูรณ์กว่าปางอื่น ๆ คือ พระยืน

วัดพระสิงห์ อยู่ใกล้กับวัดพระสี่อิริยาบถ ลักษณะเจดีย์ประธานมีซุ้มที่ฐานทั้งสี่ด้าน ด้านหน้าเหลือเค้าโครงว่าเคยเป็นพระอุโบสถขนาดใหญ่สร้างบนฐานประดับรูปสิงห์ และนาค

วัดช้างรอบ เจดีย์บนฐานสูงใหญ่ปัจจุบันหักพัง เหลือเพียงฐานเจดีย์ ฐานล่างของตัวเจดีย์ประดับด้วยช้างล้อมรอบทั้งสี่ด้าน(ยังพอมองเห็นเป็นตัวช้างได้)

วัดช้าง เป็นวัดที่ล้อมรอบด้วยคูน้ำ มีเจดีย์ประธานทรงระฆัง บริเวณฐานมีช้างล้อมรอบ และยังมีวัดอาวาสใหญ่อีกด้วย รูปภาพที่ทางทีมงานคัดเลือกมาอาจไม่ได้แสดงให้เห็นในทุก ๆ โบราณสถานหากต้องการเที่ยวชมเพิ่มเติมสามารถติดต่อได้ที่อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร

ข้อแนะนำ
-เปิดเวลา 08.00-17.00 น ค่าเข้าชมชาวไทย 10 บาท ชาวต่างประเทศ 40 บาท สำหรับผู้ที่จะนำรถเข้าชมในบริเวณอุทยานจะต้องเสียค่าผ่านประตูคันละ 50 บาท รายละเอียดติดต่อ โทร. 055-711921, 055-712528
-ควรแต่งกายให้สุภาพเรียบร้อยเพื่อเป็นการให้เกียรติสถานที่
-มีแผนที่จำหน่าย แผ่นละ 15 บาท หรือเป็นเล่ม เล่มละ 30 บาท

วัดช้างรอบที่รอบฐานเจดีย์เต็มไปด้วยช้างปูนปั้น แต่ปัจจุบันเหลือเพียงเค้าโครงเท่านั้น

วัดพระสี่อิริยาบถ และวิหารวัดพระนอนที่มีเสาวิหารต้นใหญ่

พระพุทธรูป และพระเจดีย์วัดช้าง

วัดพระสิงห์เหลือเพียงพระพุทธรูปและฐานเจดีย์ให้เห็นเท่านั้น

กำแพงป้อมทุ่งเศรษฐี และพระพุทธรูปภายในวัดพระสิงห์